ولادت و رحلت

آیت اللّه سیدعبدالاعلی موسوی سبزواری، فرزند آیت اللّه سید علیرضا افقهی سبزواری، در روز عید سعید غدیر خم ـ سال 1329ق، مطابق با 1288 ش، در شهر سبزوار دیده به جهان گشود. وی سرانجام پس از یک زندگی گهربار، به دنبال یک بیماری گوارشی، روز دوشنبه 27 ماه صفر 1414ق (25 مرداد ماه 1372ش)، در شهر نجف اشرف به دیدار یار شتافت. بعد از رحلت، به علت سخت گیری های رژیم بعثی صدام، مراسم دفن ایشان، تنها با حضور پنج نفر از نزدیکان، در مسجدی که نماز خوانده و درس می گفتند، به صورت غریبانه ای برگزار گشته و همان جا دفن گردیدند.

برجستگی های شخصیتی

آیت اللّه سیدعبدالاعلی موسوی سبزواری، شخصیتی جذاب داشت. از ویژگی های برجسته ایشان این بود که از تمامی لحظات زندگی به خوبی استفاده می کرد و به اشتغالات علمی، تحقیقی و عبادی می پرداخت. نظم در همه ابعاد زندگی ایشان به چشم می خورد، به گونه ای که هر هفته، یک بار قرآن را ختم می کرد و هر شب، در ساعتی معین، به حرم امیرمؤمنان علی علیه السلام مشرف می شد. مرحوم سبزواری، از تذکر، امر به معروف و نهی از منکر، و تشویق به مستحبات و ترک مکروهات خودداری نمی نمود. ایشان به غیر از مواقع درس یا پاسخگویی به پرسش های علمی، بیشتر سکوت می کرد یا به ذکر الاهی مشغول بود.

تحصیلات

آیت اللّه سیدعبدالاعلی موسوی سبزواری، خواندن و نوشتن و دروس مقدماتی حوزوی را تا قبل از چهارده سالگی نزد پدر خود و در زادگاه خویش، سبزوار گذرانید. ایشان سپس در سال 1342ق، مطابق با 1302ش، به مشهد مقدس هجرت نمود و در مدت ده سال اقامت در این شهر، ادبیات، صرف و نحو، معانی، بیان و بدیع را نزد ادیب نیشابوری، فقه و اصول را نزد آیت اللّه شیخ حسن بُرسی، فلسفه و حکمت را نزد آیات عظام بزرگ حکیم و سیدمحمد عصار، و تفسیر را نزد شیخ حسن علی اصفهانی مشهور به نخودکی آموخت. مرحوم سبزواری سپس برای تکمیل تحصیلات خویش، در سال 1350ق به نجف مهاجرت نموده، فقه و اصول را از محضر سیدابوالحسن اصفهانی، میرزا حسین نائینی، شیخ ضیاءالدین عراقی و شیخ محمدحسین غروی اصفهانی، فلسفه و حکمت را از آیت اللّه بادکوبه ای، و تفسیر و اخلاق را از محضر حاج شیخ جواد بلاغی بهره مند گردید.

تدریس

آیت اللّه سید عبدالاعلی موسوی سبزواری، از سال 1325ش، مطابق با 1365ق، از 37 سالگی به تدریس دروس سطح خارج حوزه پرداخت. ایشان در ایام تحصیل، به تدریس دروس خارج فقه و اصول، و در روزهای تعطیل به تدریس تفسیر قرآن و گاهی نیز به تدریس حکمت، کلام و عقاید می پرداخت. در روزهای ماه مبارک رمضان نیز، به تدریس فقه الحدیث می پرداخت و در آن به مباحثی چون شناخت احادیث صحیح از ناصحیح مبادرت می ورزید.

آثار

حدود پنجاه سال تدریس آیت اللّه سیدعبدالاعلی موسوی سبزواری که با ثبت دروس توسط ایشان همراه بود، گنجینه ای از نوشته ها را به جای گذاشته که برخی از آن ها تا کنون به چاپ رسیده است. مُهَذّب الاحکام، تفسیر مواهب الرحمان، و نیز حاشیه بر کتاب های جواهر الکلام، حدائق الناظره فی احکام العترة الطاهره شیخ یوسف بحرینی، الوافی فیض کاشانی، وسائل الشیعه و هم چنین اسفار ملاصدرا برخی از آثار مرحوم سبزواری می باشد. ایشان در کتاب تهذیب الاصول، آرای استادان خود را در علم اصول نقد و تحلیل کرده و دیدگاه های خود را نگاشته است. از دیگر آثار ایشان در مسائل فقهی، می توان به جامع الاحکام الشرعیه، حاشیه بر عروة الوثقی، حاشیه بر وسیلة النجاة، مناسک حج و کتاب های دیگری اشاره کرد که برای مقلدان خود به نگارش درآورد.

تفسیر قرآن

مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، از نوشته های پرارج مرحوم سید عبدالاعلی موسوی سبزواری است که با دیدی علمی، به ابعاد مختلف ادبی، لغوی، بلاغی، فقهی، کلامی و اجتماعی قرآن پرداخته و به تفصیل وارد بحث شده است. ایشان در ابتدا پس از ذکر مسایل کلی هر سوره، به چگونگی معنای آیه و بیان واژه های آن پرداخته و سپس به بحث های عمومی و کلی مناسب با پیام آیه می پردازد.

اقدامات مذهبی، اجتماعی و سیاسی

از اقدامات آیت اللّه سید عبدالاعلی موسوی سبزواری برای ترویج دین در سراسر جهان، می توان به فرستادن نمایندگانی زبده به اروپا، آمریکا و کشورهای عربی و آسیایی، و نیز طرح وسیع ایشان برای تجدید بنای مسجد سهله و مسجد کوفه اشاره کرد. در جنبه سیاسی نیز، می توان از موضع سیاسی ایشان در برابر نظام حاکم بغداد در سال 1412ق، و فتوای ایشان درباره انتفاضه عراق و رویارویی و براندازی نظام حاکم سخن گفت.

سیدعبدالاعلی در کلام رهبر معظم انقلاب

در پی رحلت عالم ربانی سیدعبدالاعلی موسوی سبزواری، رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت اللّه خامنه ای، در بخشی از پیام تسلیت خویش درباره ایشان چنین بیان داشتند: «ایشان از فقهای عالی مقام و از مدرسین و علمای بزرگی بودند که عمر با برکت خود را در نجف به تدریس و تحقیق و تقویت شاگردان، و تألیف کتب سودمند و با ارزش گذرانیده بودند. ... در آخرین سال های عمر شریف این روحانی بزرگوار، حوادث خونین عراق و قیام فداکارانه مردم در برابر حکومت ستمگر بعثی پیش آمد که ایشان در رهبری و هدایت مردم، دارای نقش و تأثیر بودند و بدین جهت، پس از سرکوب قیام تا چندی در محنت فشارهای رژیم بعثی گذرانید».